Meerten ter Borg

De hersenfysiologie, de cognitieve neurowetenschap hebben zodanig een niveau bereikt dat velen claimen dat het idee van een vrije wil overbodig is geworden. Het is een vergissing. Het is op zijn best een smoesje, een begeleidend praatje om het menselijk gedrag zinvol te houden. Ik ben het hier half mee eens: het idee van de vrije wil is een smoesje. Maar is het daarmee overbodig geworden? (2012) Lees meer ....

Lees meer…

De door mij zeer gewaardeerde socioloog en publicist Herman Vuijsje heeft mijn opvattingen over religie in een polemische aanval eens met een ijsberg vergeleken. Een welkom beeld; dank meneer Vuijsje! Het gaf mij de gelegenheid mijn visie op religie in de huidige tijd uiteen te zetten.(2008) Lees meer ....

Lees meer…

In dit artikel wil ik laten zien hoe een zingevingssysteem en een religie als machtsmiddel kunnen dienen en hoe het mogelijk is dat wij Nederlanders, gelovig of niet, nog steeds Calvinisten zijn. Ik wil duidelijk maken wat de kracht en de reikwijdte van zo'n religie is. Hoe haar macht werkt en waar die macht vandaan komt. Eerst zeg ik iets over macht, dan over zingeving en dan over zingeving als machtsmiddel. Daarbij speelt het denken van Max Weber een hoofdrol. Om de macht van zingeving en religie te begrijpen gaan we uit van de volgende stelling: de meest onderschatte behoefte van de mens is de behoefte aan zin (2011). Lees meer ....

Lees meer…

Alledaagse rituelen. Bij rituelen denken we bijna automatisch aan religieuze rituelen. Maar er zijn ook tal van niet-religieuze rituelen die een belangrijke functie hebben. Misschien zijn religieuze rituelen zijn alleen maar bijzondere vormen van alledaagse rituelen. Als de religie verdwijnt, blijft het ritueel vaak bewaard (2008?) Lees meer ....

Lees meer…

Begrippen, zo heeft Wittgenstein gezegd, zijn als ladders. Als men er de beoogde hoogte mee bereikt heeft, dient men ze weg te werpen. Dit leek mij destijds ook het geval met Nietzsche's nihilisme- begrip. Nu, 20 jaar later, ben ik daar niet meer zo van overtuigd(1993). Lees verder ....

Lees meer…

co-auteur: Berend ter Borg Het meest gebruikte en minst herkende, het meest effectieve en het meest efficiënte machtsmiddel is zingeving. ....

Lees meer…

Transcendentie Het vermogen tot transcendentie is een voorwaarde voor veel meer dan religie alleen. Het is de voorwaarde voor elk menselijk streven. ....

Lees meer…

Religie is van alle mensen en alle tijden. Religie verdwijnt niet in onze tijd, maar hij verliest zijn vaste vorm. Hij de-institutionaliseert. Hoe ziet gede-institutionaliseerde religie eruit? Dat was het onderwerp van mijn oratie, waarmee ik op 7 november 2007 de leerstoel niet-institutionele religie aanvaardde. ....

Lees meer…

Masaccio 1401 - 1428 Adam en Eva verdreven uit het paradijs fresco (255 cm hoog) - 1424-25 Museum Brancaccikapel, Florence Men vroeg mij of ik enig idee had waar het zondebesef, dat ooit zo heftig huis hield in de zielen der mensen, nu is gebleven. Ik had er wel een antwoord op ....

Lees meer…

In de jaren '80 van de vorige eeuw leek het denken van René Girard even uit te groeien tot een hype. Daar is niet veel meer van over, al wordt hij af en toe nog genoemd. Wat Girard te melden had was vooral actueel in de koude oorlog met zijn heilloze wapenwedloop. Sindsdien is zijn werk wat in de vergetelheid geraakt. Grondlegger van een nieuw paradigma in de menswetenschappen is hij niet geworden. Toch heeft hij, met het benadrukken van het belang van nabootsing, zijn bijdrage geleverd. Daarom hier een proeve van de manier waarop destijds over hem gediscussieerd werd (1986) Lees meer ....

Lees meer…

Eén van de meest in het oplopende vormen van expliciete zingeving in onze cultuur is sport in het algemeen en voetbal in het bijzonder(1993). Lees meer ....

Lees meer…

Haat als onderdeel van zingeving. Zingeving wordt vaak geassocieerd met het goede het verhevene, bv liefde. Het is echter evenzeer gekoppeld aan wat als negatief geldt bijvoorbeeld de haat. ....

Lees meer…